4 redenen waarom je je beter voelt zonder tarwe
Steeds meer mensen mijden tarwe (of gluten). Het begint een hype te worden, mede aangewakkerd door boeken als De Voedselzandloper van Kris Verburgh, Broodbuik van William Davis en De Hormoonfactor van Ralph Moorman.
Mensen die tarwe mijden melden dat ze zich beter voelen zónder, maar ze hebben meestal geen coeliakie, schrijft Jannetje Koelewijn van het NRC van 10 november 2013. ‘Hooguit 1 procent van de mensen heeft coeliakie.’ Dat klopt, maar het stuk gaat volkomen voorbij aan andere redenen waarom veel mensen zich beter voelen zonder brood. Hier alvast 4 stuks.
1. Het schrappen van tarwe betekent dat je vrijwel alle producten uit de supermarkt laat staan. Worst, koekjes, crackers, soep uit pakjes en chips op tarwebasis bevatten een flinke dosis ongezond en ontstekingsbevorderend vet (met name transvetzuren en geoxideerde vetzuren). Ook zitten er vaak conserveringsmiddelen in supermarktproducten die voor overgevoeligheid kunnen zorgen. Door deze producten te schrappen word je voeding een stuk gezonder en ga je je beter voelen
2. Naast glutenovergevoeligheid, bestaat de klassieke voedselallergie voor tarwe (IgE-voedselallergie). In landen waar men tarwe eet is dit samen met zuivel een van de meest voorkomende voedselallergieën! Voedselallergie kan darm- en gewrichtsklachten geven en zit enorm in de lift. Maar omdat de symptomen vaak ‘mild’ zijn, kan de aandoening jarenlang onopgemerkt blijven. De officiële percentages zijn dan ook vrijwel zeker een onderschatting.
Let op: Mensen met een graspollenallergie (15 procent van de Europeanen!) lopen een hoger risico om allergisch te reageren op tarwe vanwege kruisreactiviteit. Bij kruisreactiviteit heeft het immuunsysteem bijvoorbeeld geleerd op gras te reageren, en begint vervolgens ook op tarwe te reageren omdat in tarwe en gras eiwitten voorkomen die veel op elkaar lijken.
Als iemand met een voedselallergie stopt met tarwe eten, merkt diegene een enorme verbetering. Eigenlijk zou iedereen met hooikoorts (mits het gaat om graspollen) moeten testen wat er gebeurt als hij of zij tarwe laat staan.
3. De moderne tarwesoorten zijn geselecteerd op de productie van grote hoeveelheden zetmeel en gluten. Dat is ten koste gegaan van het aandeel vezels. Daardoor heeft tarwe een sterk effect op de bloedsuikerspiegel. En daarvan weten we weer dat dit kan bijdragen aan insulineresistentie, het voorstadium van diabetes en dus vermoeidheid, overgewicht et cetera. Het laatste woord is hier overigens niet over gezegd, want tarwe kan ook ‘resistent starch’ bevatten. En dat is juist goed voor de bloedsuikerspiegel en de verzadiging.
4. Alle granen (niet alleen tarwe) bevatten fytaat en dat kan zink en ijzer aan zich binden, waardoor je minder van deze belangrijke mineralen opneemt. Je moet veel granen eten, wil je dit merken, maar ook dit zou een reden kunnen zijn waardoor mensen zich fitter en energieker voelen als ze tarwe schrappen.
Het is niet nodig om tarwe te demoniseren. Iedereen kan voor zichzelf simpel uitzoeken of hij of zij zich beter voelt zonder tarwe. Mensen die tarwe goed verdragen doen er overigens toch goed aan hun brood met zorg te kiezen (want coeliakie kan ook bij volwassenen ontstaan, mogelijk door een ‘overload’ aan ‘agressieve’ gluten). Gluten worden niet goed verteerd door de enzymen in maag en darm maar wel door bacteriën, zoals zuurdesembacteriën. Door brood lang te laten fermenteren, verdwijnt niet alleen een groot deel van het glutenprobleem, maar ook het fytinezuur dat de opname van mineralen verstoort. Zuurdesembrood dus! En dan liefst de soort die langer dan 6 tot 8 uur heeft mogen fermenteren. Vraag het de bakker!
Is spelt een alternatief? Als je coeliakie hebt niet. Dan zijn alle gluten taboe. Maar voor mensen met mildere reacties op tarwe, valt het te proberen. Onderzoek van Hetty van den Broeck van de Universiteit van Wageningen laat zien dat tarweveredeling ervoor heeft gezorgd dat het type gluten dat in moderne granen voorkomt, agressiever is dan de gluten in oudere tarwesoorten zoals spelt. Inmiddels zoekt men naar een manier om tarwe zodanig te veredelen dat er juist minder agressieve gluten inzitten.